Jaką rolę powinien odgrywać szwedzki Sveaskog?
To pytanie istotne z uwagi na aktualnie opracowywany w Szwecji Narodowy Program Leśny.
Szwedzki Sveaskog to spółka akcyjna z akcjami należącymi do Państwa, nie figurująca na giełdzie i gospodarująca szwedzkimi lasami państwowymi na ogólnej powierzchni 4,1 mln ha, w tym 3,1 mln ha lasu produkcyjnego.
Porównania pomiędzy działalnością Sveaskog a działalnością Lasów Państwowymi są trudne bo gospodarki leśne obu krajów są diametralnie różne, ale samo pytanie o rolę i zadania szwedzkich lasów państwowych może i powinno zainteresować polskich leśnikow panstwowych.
To tytułowe pytanie postawiono kilku osobom. Oto ich odpowiedzi i wpierw politycy.
– minister przemysłu i innowacji, socjaldemokrata Mikael Damberg.
Działalność Sveaskog powinna być prowadzona na zasadach handlowych i dawać ekonomiczny zysk. Przedsiębiorstwo daje dochód dla Skarbu Państwa poprzez stabilne dywidendy, które w ostatnich 10 latach wyniosły 11 miliardów kr (5 miliardów zł)
Celem powstania Sveaskog (1999, jako państwowej spółki akcyjnej) było stworzenie niezależnego leśnego przedsiębiorstwa mogącego konkurować na rynku leśnym.
Sveaskog podlega temu samemu prawu handlowemu, co prywatni właściciele leśni, ale ma jako zadanie, określone uchwałą Riksdag z roku 2002, wzmocnienie również prywatnej własności leśnej poprzez odsprzedaż 10% swojej powierzchni leśnej do roku 2020 dla właścicieli prywatnych.
(Moja uwaga – sprzedaż tych 10% czyli 400.000 ha lasu będzie prawdopodobnie zrealizowana do roku 2018).
Jeżeli chodzi o cele środowiskowe to rząd oczekuje iż przedsiębiorstwo państwowe będzie robić wszystko aby poprzez swoją zrównoważoną gospodarkę wpływać dodatnio na środowisko i klimat.
(Moja uwaga – szwedzka socjaldemokracja stawiała od początku swoich rządów tzn. od lat 1930-tych na przemysł oparty o las i te wspomniane dywidendy zawsze odgrywały decydująca role w ocenie przedsiębiorstw państwowych.
Natomiast ocena pozytywnego lub negatywnego wpływu przedsiębiorstwa na klimat i środowisko była i jest istotna ale raczej na papierze. Albo inaczej – aby była istotna, musi być opłacalna ekonomicznie, co jest motorem postępu dla gospodarki szwedzkiej.
Klasycznym przykładem jest tutaj inne szwedzkie przedsiębiorstwo państwowe, znany i w Polsce Vattenfall. Ten odsprzedał firmie czeskiej kopalnie węgla brunatnego leżące naprzeciwko polskiego Gubina, mimo sprzeciwu niemieckich organizacji ochrony środowiska i ich apelu do rządu szwedzkiego o powstrzymanie sprzedaży.)
– przedstawiciel współrządzącej dzisiaj partii, Miljöpartiet (Partia Zielonych), Stina Bergström.
Las jest ważnym źródłem surowca, który jest równocześnie podstawą budowy społeczeństwa opartego o bioprodukty. Las jest zarazem ekosystemem dla roślin i zwierząt, magazynem węgla jak i częścią naszej wspólnej historii i miejscem rekreacji dla wszystkich.
Dlatego stworzenie odpowiedniej polityki leśnej jest zadaniem istotnym dla całego społeczeństwa.
Sveaskog powinien i musi być przykładem gospodarki zrównoważonej. Rola Sveaskog dla osiągnięcia celów ochrony środowiskowa wynikających z uchwały Riksdag z kwietnia 2012 jest ważna i Sveaskog powinien wykorzystywać swoje powierzchnie lasów produkcyjnych do zamiany z lasami prywatnymi, cennymi przyrodniczo.
(Moja uwaga – szwedzki Riksdag uchwalił w roku 1999 pierwsze 15 narodowych celów środowiskowych – miljömål, do nich w roku 2005 doszedł punkt 16 i w roku 2012 uchwalił aktualnie obowiązujące 16 celów z których dwunasty mówi o Żyjących Lasach – Levande skogar – i brzmi: Wartość lasu i terenów leśnych dla produkcji biologicznej będzie chroniona i równocześnie zachowywane będzie bogactwo biologiczne jak i wartości kulturowe i socjalne lasu.)
Dyrektywy właściciela czyli Państwa powinny być zmienione w przypadku Sveaskog i gospodarka leśna bezzrębowa powinna być dozwolona dla Sveaskog. Taka gospodarka ma duże plusy w przypadku ochrony przyrody, gospodarki hodowli renów, łowiectwa, turystyki, rekreacji i wartości kulturowych lasu.
(Uff, tu moja uwaga. Ta szwedzka leśna gospodarka bezzrębowa, po szwedzku kontinuitetsskogsbruk, ma doskonałą opinię wśród działaczy Partii Zielonych. Ma być lekarstwem na wszystkie błędy wynikające z gospodarki opartej na zrębach zupełnych ale jej praktyczne prowadzenie zawiera cały szereg pomysłów i idei leśnych począwszy od tzw. metody Lübeck czyli powiedzmy leśnej gospodarki typu chłopskiego, poprzez odpowiedniki polskiej rębni przerębowej do rębni złożonych typu rębni polskich częściowych, gniazdowych czy pasmowych a w każdym razie elementów tych rębni. Odnoszę wrażenie, czytając obszerną instrukcję Skogsstyrelsen (Zarząd Lasów) już z roku 2008 – http://shop.skogsstyrelsen.se/shop/9098/art77/4645977-aebb08-1561.pdf że szwedzcy naukowcy leśni powinni mieć złote czasy z tworzeniem nowych, dla szwedzkiej gospodarki leśnej, nazw i rodzajów rębni. Ale nie, rębnia zupełna trzyma sie twardo. Z prostej przyczyny – jest to najlepsza rębnia i najlepszy typ gospodarki leśnej nastawionej na produkcje surowca drzewnego.)
– przedstawiciel szwedzkiego Greenpeace, Lina Burnelius.
Szwecja nie wywiązuje sie z zobowiązań wynikłych z uchwał Riksdag o celach ochrony środowiska jak i konwencji ONZ o zachowaniu bogactwa biologicznego. Naukowcy udowodnili że 20% lasów pierwotnych powinno być zachowanych aby utrzymać bogactwo biologiczne gatunków. Ale zaledwie 4-5% szwedzkich lasów jest lasami chronionymi.
(Moja uwaga – to odwieczny temat w tutejszych dyskusjach leśnych. Lasy pierwotne, po szwedzku urskog, zachowały sie jeszcze w Górach Skandynawskich i w dużej części właśnie na terenach posiadanych tam przez Sveaskog. Dzisiejszy szef Skogsstyrelsen, Herman Sundqvist, wczorajszy szef Sveaskog, toczył zawzięte dyskusje na swoim blogu z przedstawicielami ruchów ochrony środowiska na ten właśnie temat, a w zasadzie jak liczyć powierzchnie lasów pierwotnych w Szwecji, jak je definiować i jak gospodarka leśna wpływa na te lasy. W każdym razie te 4-5% wymieniane przez Greenpeace były w jego interpretacji zbliżone do 20%.)
Wszyscy właściciele leśni powinni dążyć do zmniejszenia tej różnicy pomiędzy 5% a 20% i las państwowy powinien być w pierwszym rzędzie użytkowany do celów zachowania swego bogactwa biologicznego. Praktycznie biorąc powinien taki las służyć również do wymiany obszarowej z bogatymi przyrodniczo lasami prywatnymi.
Sveaskog powinien dawać dobry przykład i nie wycinać lasów tzw. kontinuitetsskogskogar w strefie borealnej.
(Moja uwaga – Greenpeace miesza tutaj, stylu wolnym, kilka pojęć. W strefie borealnej mówiono do tej pory o lasach pierwotnych (urskogar) i z tą nazwą zgadzał sie Sveaskog. Ale te tzw. kontinuitetsskogar i kontinuitetsskogsbruk ( skogar – lasy, bruk – gospodarka), czyli gospodarka bezzrębowa, o której pisałem powyżej nigdy nie egzystowały w północnej Szwecji w formie dzisiejszej chyba ze uważa się za nią rabunkową gospodarkę leśną typu chłopskiego. Innymi słowy przedstawicielka Greenpeace chce wyprowadzić modny dzisiaj ale marginalny termin i formę szwedzkiej gospodarki leśnej na głębsze wody.)
– prywatny właściciel leśny Leif Öster.
Sveaskog kierowany jest w swojej działalności przez Riksdag. Ja uważam że duża część krytyki, która spada na Sveaskog, Skogsstyrelsen (Zarząd Lasów) czy Naturvårdsverket (szwedzka GDOS) powinna być kierowana w stosunku do polityków.
To oni kierują pracą 49 panstwowych przedsiębiorstw poprzez swoje dyrektywy właściciela.
Historycznie biorąc lasy państwowe były używane do różnych celów które sprzyjały całej leśnej Szwecji. To z terenów państwowych stworzono parki narodowe i to na dawnych terenach państwowych leży dzisiaj 90% lasów chronionych. To na terenach poprzednika Sveaskog (AssiDomäns, przed 1999) wypracowana została udana koncepcja tzw. ekoparków (parki krajobrazowe). Sveaskog patrząc historycznie zawsze był w czołówce innowacyjnej szwedzkiej gospodarki lesnej.
Dlatego dyskutując nową rolę dla Sveaskog należy o tym pamietać.
– przedstawiciel zrzeszenia leśnego, Norra Skogsägarna (17.000 właścicieli leśnych w północnej Szwecji, 1 mln ha lasów) Jonas Eriksson.
Państwo jako właściciel leśny powinno użytkować las aktywnie, zarówno z uwagi na dobrobyt Państwa jak i na klimat. Według uchwały Riksdag z roku 1999 powinien Sveaskog skoncentrować sie tylko na produkcji surowca drzewnego, z gospodarczego punktu widzenia. Niemniej jednak do dnia dzisiejszego jest Sveaskog współwłaścicielem koncernu tartacznego Setra (50% akcji, Setra ma obrót roczny 4,2 miliarda kr).
To oznacza że państwowy Sveaskog konkuruje z prywatna własnością na rynku wewnętrznym zarówno leśnym jak i drzewnym jak i na rynkach eksportowych. (Setra sprzedaje m.in. w Polsce). Taką konkurencję uważam jako prywatny właściciel lasu za niezgodną z celami lasów państwowych.
W przypadku gdy Sveaskog oddaje swoje lasy, w ramach wymiany, prywatnym właścicielom lesnych, w celu osiągnięcia założeń uchwały o Levande Skogar (ta z 2012) to powinien jednak jako leśna panstwowa spółka akcyjna otrzymywać równoważność finansową od Państwa.
– dyrektor Sveaskog PO Wedin.
Ja myślę że szwedzka gospodarka leśna wchodzi w okres który można opisać jako Zieloną Przemianę (Den gröna omställningen).
Zmiany klimatyczne wywołują popyt na produkty odnawialne, przemysł oparty o las inwestuje miliardy kr w nowe i przebudowywane przedsiębiorstwa, budownictwo zwiększa szybko użycie drewna i nowe obszary użytkowania surowca drzewnego stoją u progu.
Gdzie stoi wiec Sveaskog?
Ja widzę naszą role, jako zarządzających lasem państwowym w zabezpieczeniu dobrego przyrostu tego lasu jak i dobrego dostępu do przyszłościowego kapitału zgromadzonego w tym lesie.
(Moja uwaga – to tłumaczenie dosłowne i jeżeli wyda się niektórym powiedzmy cokolwiek ogólne i niewiele mówiące, to nie zapominajmy ze pan Wedin jest dyrektorem.)
Rynek stworzy na pewno sytuacje wzrastającego popytu i my musimy zabezpieczyć i dostarczyć taka ilość surowca, która jest możliwa do osiągnięcia w ramach zrównoważonej gospodarki leśnej, w której cele ochrony środowiska i cele produkcyjne ważą jednakowo dużo (szwedzka Uchwała o lasach, Skosvårdslag z roku 1993).
Rola Sveaskog, jako niezależnego dostawcy surowca będzie więc dalej bardzo istotna dla szwedzkiego przemysłu leśnego.
(Moja uwaga – Nazwa przemysł leśny oznacza przemysł oparty o las i już dosyć dawno jest to nie tylko tartacznictwo i przemysł papierniczy ale również np. produkcja paliwa, leków, materiałów syntetycznych i podobne. Lista rośnie i waga lasu jako źródła surowca również )
Co polskiemu leśnikowi może dać podobna dyskusja? Poza przypomnieniem termin Narodowy Program Leśny?
Może przede wszystkim świadomość że mimo różnic i to sporych w gospodarkach leśnych Szwecji i Polski, różnic na plus i na minus dla polskiego leśnictwa, to żądania społeczne w stosunku do zarządzającego lasami państwowymi są bardzo podobne.
No i prywatnie daje świadomość każdemu leśnikowi , całkiem miłą, że rola lasu rośnie i w ślad za tym rola jego zawodu.
Czytaj więcej: Leśne stereotypy szwedzkie.
Szwedzki kodeks dobrych praktyk leśnych.
Metsähallitus kontra Lasy Państwowe.
Zdjęcie: Telemanagement
Jedna myśl na temat “Jaką rolę powinien odgrywać szwedzki Sveaskog?”