Sveaskog stawia na nowe podejście do zrównoważonej gospodarki leśnej.
Sveaskog nie ma ostatnio, z uwagi na konflikt z Saamami, najlepszej renomy, niemniej jednak, podobnie jak Lasy Państwowe, musi podjąć i podejmuje rozwiązania, no przynajmniej na papierze, łączące cele klimatyczne z bioróżnorodnością.
„Koncentrując się na nowym podejściu, Sveaskog zamierza połączyć stałe, wysokie i pewne dostawy dostawy surowca drzewnego z zakrojonymi na szeroką skalę wysiłkami na rzecz zwiększenia bioróżnorodności.”
Jest to, trzeba przyznać, otwarte postawienie sprawy ze strony Sveaskog – stałe, wysokie i pewne dostawy drewna są najważniejsze i do nich dopasujemy wysiłki na rzecz zwiększenia bioróżnorodności.
W tym celu Sveaskog opracował nowa i długoterminowa strategie postępowania.
Jednym z punktów wyjścia strategii jest założenie że zagrożenie dla różnorodności biologicznej na świecie jest tak samo dotkliwe, jak zagrożenie klimatyczne i że środki działania na rzecz klimatu są równie ważne co środki na rzecz różnorodności biologicznej.
Obszar leśny o osłabionej różnorodności biologicznej jest również bardziej wrażliwy na zmiany klimatyczne.
„Podobnie jak inne firmy leśne, Sveaskog widzi problemy związane z wyższymi temperaturami. Przykładami są zwiększone uszkodzenia podczas huraganów i susz, zwiększona inwazja owadów, szkody od grzybów, trudności z kiełkowaniem podczas odnawiania powierzchni leśnych oraz większa liczba gatunków kopytnych, które migrują coraz bardziej na północ. Musimy dostosować się do klimatu i wdrożyć środki na rzecz zwiększenia bioróżnorodności. Nie ma innej alternatywy” mówi dyrektor operacyjny Sveaskog Per Matses.
W pierwszej fazie Sveaskog zdecydował się wdrożyć w nadchodzącym pięcioleciu środki w trzech różnych typach krajobrazu: lasy gospodarcze, woda w lesie i lasy chronione.
Lasy gospodarcze
1. Optymalny dobór sadzonek do zmieniającego się klimatu oraz do lokalnych warunków. W lasach iglastych planujemy zawsze domieszkę co najmniej 10% gatunków liściastych. Zwiększy się nasadzenia czystych lasów liściastych, co powiększy walory ekologiczne w krajobrazie uprawnym (brukade landskapet) ponieważ na przykład będzie więcej martwego drewna liściastego.
(Podoba mi się to określenie „krajobraz uprawny” opisujący lasy Sveaskog. Jest to kolejne określenie interpretowane zapewnie odmiennie przez tych którzy uprawiają a tych którzy żyją wśród tych upraw. No i ta planowana domieszka 10% gatunków liściastych wśród lasów iglastych Sveaskog…Plany sprowadzają się więc w praktyce do nieusuwania samosiewu brzozy, osiki czy iwy w czasie czyszczeń czy trzebieży. TC)
2. Nowy program ekologicznie funkcjonalnej ochrony przyrody (Nytt program för ekologiskt funktionell naturhänsyn)
(Znów mamy tutaj nowomowę – bo pomyślmy logicznie: czy istnieje inna ochrona przyrody niż ta ekologicznie funkcjonalna? No i zachodzi pytanie, jaka jest ta ekologicznie niefunkcjonalna? – TC)
Istnieje. Części lasów niskoproduktywnych i te zabiegi ochrony przyrody na zrębach (czyli te 5% albo 10% wymagane przez certyfikat FSC – TC) mogą stać się chronione w sposób ekologicznie funkcjonalny poprzez pozostawienie „dorosłych i starych sosen oraz cennych ekologicznie drzew liściastych” cytując punkt 2. programu Sveaskog.
(Sosen – bo lasy Sveaskog leżą w środkowej i północnej Szwecji – TC)
„Prowadzenie tych działań na dużą skalę i systematycznie, będzie generować wysokie wartości ekologiczne w lasach produkcyjnych na zupełnie inną skalę niż dotychczas, w połączeniu z odmiennym uwzględnieniem obszarów połączonych zieloną infrastrukturą w celu ułatwienia rozprzestrzeniania się gatunków.”
(Uff, ale język… Cytuję dosłownie, aby pokazać styl, w którym napisany jest cały program. TC)
3. Wprowadzenie metod gospodarki bezzrębowej (hyggesfritt) w użytkowanych gospodarczo częściach ekoparków Sveaskog, ogółem na powierzchni 10.000 ha.
(Ekoparki Sveaskog odpowiadają chyba polskim Parkom Krajobrazowym. Jest ich aktualnie 37 i obejmują powierzchnię 175.000 ha. Dozwolona jest w nich gospodarka leśna.)
Na czym ma polegać ta gospodarka bezzrębowa? Tutaj jak zwykle, diabeł tkwi w szczegółach i pisaliśmy o tym m.in. w http://www.forest-monitor.com/pl/hyggesfritt-skogsbruk-czyli-szwedzka-gospodarka-bezzrebowa-czym-ona-jest-w-praktyce/
W programie mówi się o wycinaniu luk i tworzeniu lasu mozaikowego aby, cytuję:
„móc przyczynić się do tego, że pięć najbardziej odwiedzanych ekoparków – Omberg, Halle-Hunneberg, Böda, Raslången i Hornslandet – zyska większe wartości związane z aktywnym życiem na świeżym powietrzu i turystyką przyrodniczą.”
4. Powierzchniowe ograniczenie wielkości zrębów oraz ich lokalizacji w zależności od ich wpływu na krajobraz.
Cytuję: „Zbadamy, w jaki sposób można sprawić, aby ograniczenie rozmiaru cięć, oprócz kryteriów, które obecnie przestrzega Sveaskog w ramach certyfikacji FSC, może przyczynić się najlepiej do utworzenia zielonej infrastruktury.”
5. Inicjatywy na rzecz lepszej koegzystencji z gospodarką reniferową.
Tutaj znów zacytuję aby pokazać jak nowomowa Sveaskog rozmija się z praktyką gospodarki Saamów:
„Aby lepiej skoordynować ogólne planowanie gospodarki leśnej i wypasu reniferów, chcemy ustanowić wspólne planowanie krajobrazu w dialogu z hodowlą reniferów. Dzięki nowym narzędziom internetowym, które należy dalej rozwijać i wdrażać wraz z branżą hodowli reniferów, krajobraz można zilustrować w różnych horyzontach czasowych. Dążymy do funkcjonującej różnorodności na gruntach Sveaskog.”
(Uff…Amen. Jak na razie ta nowa i funkconująca różnorodność na gruntach Sveaskog oznacza likwidacje porostów niezbędnych dla przeżycia reniferów. – TC)
6. Zwiększone czyszczenia młodników i trzebieże na obszarze hodowli reniferów.
Są to zabiegi gospodarki leśnej sprzyjające prowadzeniu hodowli przez Saamów. Ułatwiają one dostępność krajobrazu leśnego dla reniferów a jednocześnie sprzyjają warunkom wzrostu porostów glebowych, ponieważ gleba otrzymuje więcej promieniowania słonecznego w związku z trzebieżą w młodych i w średnich klasach wieku lasów. Zabiegi te muszą być dostosowane do życzeń wsi saamijskich , aby przyniosły dobry efekt.
(Przeprowadzanie konsultacji z wsiami saamijskimi jest prawnym wymogiem a nie okazywaniem dobrej woli ze strony Sveaskog. Odbywają się one zazwyczaj raz lub dwukrotnie w ciągu roku. Aktualne konflikty nie dotyczą zabiegów pielęgnacyjnych (czyszczenia, trzebieże) ale cięć końcowych metodami zrębów zupełnych.)
Woda w lesie.
Po raz pierwszy widzę na szwedzkich stronach leśnych informację przypominającą polski program małej retencji wodnej, choć oczywiście Szwedzi no i Finowie nie odczuwają potrzeby budowy zbiorników wodnych. No, przynajmniej na razie.
7. Program tworzenia /odtwarzania terenów podmokłych obejmujący 100 nowych terenów.
Program dotyczy najbliższych 5 lat i Sveaskog będzie tworzyć / odtwarzać średnio 20 mokradeł rocznie (z obecnych 3-5 rocznie), tak aby przynajmniej połowa z nich była większa niż 2ha. Prace prowadzone będą we współpracy z władzami, stowarzyszeniami i innymi właścicielami ziemskimi.
8. Przywrócenie do stanu pierwotnego 10 cieków wodnych.
Chodzi tutaj o rzeki które kiedyś były przebudowane w celu umożliwienia spławu drewna lub w celu uzyskania energii elektrycznej. Sztandarowy projekt Sveaskog na Mörrumsån i jego dopływach (rzeka w południowej Szwecji o długości 186 km, znana z połowów łososia) pokazuje siłę regeneracji rzeki, odbudowywanej ekologicznie, pisze Sveaskog.
Lasy ochronne.
9. Harmonizacja z celami krajowymi i unijnymi: Sveaskog zamierza przyczynić się do realizacji krajowych celów środowiskowych i unijnej strategii różnorodności biologicznej 30/10, w której 30% gruntów leśnych jest chronionych w najszerszym znaczeniu, z czego 10% musi podlegać ochronie ścisłej.
Jeśli chodzi o 10% objętych ochroną ścisłą, to oznacza to zwiększenie ilości formalnych obszarów ochrony przyrody, które posiada Sveaskog, t.j. więcej rezerwatów przyrody (z ochroną prawną zgodnie z Kodeksem ochrony środowiska) lub lasów ochronnych (z formalną ochroną na podstawie umów) znajdujących się w ekoparkach. Obecnie odsetek formalnie chronionej przyrody w Sveaskog wynosi około 7%.
10. Rozszerzony program ochrony przyrody.
Duża część lasów ochronnych Sveaskog (około 100 000 ha) wymaga okresowej ochrony przyrody w celu zachowania i rozwoju wartości ekologicznych. Środki, o których mowa, obejmują wycinkę drzew iglastych z korzyścią dla drzew liściastych w starszych lasach, wycinkę / trzebież młodszych lasów w tym samym celu, podtapianie lub podpalenia lasów, a także wysiłki zmierzające do wytworzenia większej ilości martwego drewna, nasłonecznionych polan leśnych i środowisk z przyrodą chronioną.
Sveaskog planuje zwiększyć roczny obszar tak chronionej przyrody z około 1000 ha do 3000 ha w ciągu najbliższych kilku lat.
(Podtapianie lasów to specjalność bobrów które są w niektórych szwedzkich województwach zwierzyną łowną i polowanie na bobry przyniosło padnięcie 5992 osobników w 2019 roku. Sveaskog jest firmą która organizuje i zachęca do polowań https://www.sveaskog.se/press-och-nyheter/nyheter-och-pressmeddelanden/2020/varjakt-pa-baver/ Szwedzka populacja bobrów to około 130.000 osobników.)
11. Zwiększenie inwestycji w lasy liściaste.
Sveaskog będzie szczególnie promował lasy liściaste oraz lasy liściaste z gatunkami tzw. szlachetnymi (wiąz, jesion, grab, buk, dąb, czereśnia, lipa, klon) których brakuje dzisiaj w Szwecji i których gatunki leśne wymagają do życia. W kilku ekoparkach zostaną wypróbowane bezzrębowe metody gospodarki leśnej.
12. W północno-zachodniej Szwecji Sveaskog planuje chronić resztki lasów naturalnych – 14.000 ha – przy pomocy 140-letniej umowy formalnej tak aby przyczynić się do realizacji 10% planu UE o ochronie ścisłej.
Dyrektor Sveaskog, Per Matses, mówi w swoim stylu:
„Wyzwania, przed którymi stoimy obecnie w lesie, wymagają nowych sposobów pracy i dogłębnej współpracy. Musimy tak ułożyć puzzle aby chronić i wzmacniać różnorodność biologiczną, mieć lasy, które pochłaniają netto dwutlenek węgla, aby sprostać wyzwaniu klimatycznemu oraz jednocześnie lasy dostarczające niezbędnego surowca drzewnego.”
Dyplomata z niego. Mimo że surowiec jest najważniejszy, to bioróżnorodność należy wymienić zawsze na pierwszym miejscu.
Zdjęcie: s.y.