Leśno-przyrodnicze odwołania do sądów, część druga.
Szwedzki PUL, skogsbruksplan, może być i jest zaskarżany do sądów administracyjnych.
O podobnych możliwościach pisze obszernie szwedzki raport rządowy z roku 2017, warty zapoznania się z nim mimo obszerności stron i tematów.
Szwecja podpisała w czerwcu 1998 a ratyfikowała w roku 2005 konwencje Århus. Konwencja zabezpiecza m.in. dostęp społeczeństwa do wypróbowania drogi prawnej w konfliktowych sytuacjach dotyczących ochrony środowiska. Oryginalnymi językami konwencji są angielski, francuski i rosyjski, dlatego należy krajowy tekst zawsze porównywać z oryginalnym.
Przepisy konwencji dotyczące stosowania drogi prawnej w sytuacjach dotyczących ochrony środowiska zawarte są w Art. 9, zwłaszcza w Art. 9.2 oraz 9.3.
Art. 9.3 mówi o generalnym prawie zaskarżania działań i zaniechań działań które są sprzeczne z krajowym prawem dotyczącym środowiska naturalnego (national law relating to the environment), mówiąc o społeczeństwie (members of the public) natomiast artykuł 9.2 mówi o dotkniętym społeczeństwie (members of the public concerned) ale różnice są w praktyce marginalne.
„9.3 – In addition and without prejudice to the review procedures referred to in paragraphs 1 and 2 above, each Party shall ensure that, where they meet the criteria, if any, laid down in its national law, members of the public have access to administrative or judicial pro- cedures to challenge acts and omissions by private persons and public authorities which contravene provisions of its national law relating to the environment”
Konwencja Århus definiuje społeczeństwo jako pojedyncze lub wiele osób fizycznych, jako osoby prawne oraz jako, w zgodzie z prawem krajowym lub praxis, stowarzyszenia, organizacje i grupy składające się z osób fizycznych lub prawnych (art. 2.4)
Konwencja Århus została przyjęta przez wszystkie kraje UE ale dostęp społeczeństwa do drogi prawnej nie jest uregulowany prawem UE i jak na razie decydują prawa krajowe dotyczące wprowadzenia w życie artykułu 9.
Szwecja uregulowała to głównie poprzez postanowienia ustawy o ochronie przyrody – miljöbalken, (ale nie postanowienia prawa leśnego, skogsvårdslagen) mówiące jakie organizacje mogą wejść na drogę sądowa i jakie decyzje mogą zaskarżyć.
Są to organizacje których:
- Celem działania jest obrona przyrody i środowiska
- Nie są nastawione na zysk
- Prowadziły co najmniej 3-letnią działaności w Szwecji
- Mają co najmniej 100 członków albo potrafią udowodnić poparcie społeczne
Istnieją jednak przykłady odwołań organizacji ekologicznych do szwedzkich sądów administracyjnych dotyczących prawa leśnego, skogsvårdslagen i cytowany raport rządowy z roku 2017 je podaje.
Przykład z roku 2014 uważany jest za precedens sądowy i dotyczy paragrafu 18 szwedzkiego prawa leśnego, skogsvårdslagen.
Jest to tzw. sprawa Änok, Änokfallet, rozpatrywana przez szwedzki najwyższy sąd administracyjny w roku 2014, opisana zreszta przez Maciejs Zarembę w jego Leśnej mafii (rozdział Piękna i bestia).
Administracyjny Sąd Najwyższy uznał prawo szwedzkiej organizacji ochrony przyrody Naturskyddsföreningen (oddział lokalny) do zaskarżenia decyzji Państwowego Zarządu Lasów, Skogsstyrelsen, dotyczącej zezwolenia na zręby przeprowadzane przez dwu prywatnych właścicieli lasu w dolinie rzeki Änok, w sąsiedztwie dwu rezerwatów przyrody i obszaru Natura 2000.
Tym samym Administracyjny Sąd Najwyższy zatwierdził decyzje sądu administracyjnego drugiej instancji zarówno o prawie Naturskyddsföreningen do zaskarżania decyzji Skogsstyrelsen jak i zatrzymał możliwości zrebów w dolinie rzeki Änok z uwagi na ochronę przyrody. Naturskyddsföreningen powoływał się na złamanie paragrafu 18 szwedzkiego prawa leśnego, skogsvårdslagen, który mówi że zezwolenie na ścinkę nie może być wydane przez Skogsstyrelsen jeżeli las ma niezbędne znaczenie dla ochrony przyrody (väsentlig betydelse för naturvården.)
W takim przypadku urząd państwowy Skogsstyrelsen łamie prawo leśne.
Ta decyzja zapadła ponad 5 lat temu i od tej pory Skogsstyrelsen jest bardzo restrykcyjne z wydawaniem zezwoleń na ścinkę w Górach Skandynawskich. Właściciele tamtejszych posiadłości leśnych mogą jednak otrzymać odszkodowanie od Państwa za ograniczanie ich prawa własności poprzez ograniczanie przez Skogsstyrelsen ich gospodarki leśnej.
Podobny przypadek dotyczący gospodarki leśnej i prawa leśnego rozstrzygnięty został niedawno, w ubiegłym roku.
Prywatny właściciel leśny Björn Bengtsson wystąpił do Skogsstyrelsen z wnioskiem o pozwolenie na zrąb w swoim lesie w październiku 2016. Skogsstyrelsen zatwierdził wniosek z pewnymi zastrzeżeniami związanymi z obecnością głuszca w tym lesie, zastrzeżeniami wynikającymi z przestrzegania prawa leśnego, skogsvårdslagen.
Tutaj należy dodać że takie zatwierdzenie jest radą a nie wiążącą decyzją (vägledning po szwedzku).
Zatwierdzenie wniosku o ścinkę zostało zaskarżone przez organizację ochrony przyrody Skydda Skogen do sądu administracyjnego pierwszej instancji, który odrzucił zaskarzenie z motywacją znaną z decyzji polskiego sądu najwyższego – rada Skogsstyrelsen nie jest wiążącą decyzją i nie podlega zaskarżeniu.
Organizacja Skydda Skogen poszła dalej, do sądu administracyjnego drugiej instancji, który zmienił decyzje sądu pierwszej instancji i uznał rady Skogsstyrelsen związane z pozwoleniem na ścinkę za decyzje podlegające zaskarżeniu w sądach.
Sąd drugiej instancji uznał że rady Skogsstyrelsen dają właścicielowi lasu prawo do ścinki i przez to jest to decyzja wpływająca zarówno na postępowanie właściciela lasu jak i ochronę przyrody w jego lesie.
- Rekomendacja albo rada może być zaskarżalna, mimo iż jest dobrowolna dla jej adresata. Decydujące są konsekwencje takiej rady, powiedziała sędzina Gertrud Forkman.
Wyrok sądu drugiej instancji pozostał prawomocny. O tej głośnej sprawie można poczytać (i pooglądać) na Skogsforum
https://skogsforum.se › viewtopicTjäderskydd skapar barkborrefabrik i Härryda | skogsforum.se
Szwedzki Raport rządowy, cytowany powyżej, przytacza również porównania szwedzko-fińskie i szwedzko-niemieckie dotyczące podobnych problemów prawnych.
Finlandia jest jedynym krajem w którym gospodarka leśna odgrywa tak dużą rolę co w Szwecji i fińskie prawo leśne przypomina w dużym stopniu to szwedzkie.
Autorzy szwedzkiego raportu rządowego rozmawiali z przedstawicielami fińskiego ministerstwa rolnictwa i leśnictwa oraz finskiego Metsähallitus i Finowie nie mieli (2017) planów na taka zmianę prawa które dałoby organizacjom ochrony środowiska prawo zaskarżenia planowanych prac zrębowych. W Finlandii organizacje ochrony środowiska nie mają prawa zaskarżyć do sądów decyzji związanych z gospodarką leśną.
Inaczej jest w Niemczech.
Wymieniany już artykuł 9.2 konwencji Århus i dyrektywa 2003/35/EG56 zostały wprowadzone do niemieckiego prawa dotyczącego zaskarżeń środowiskowych (57 Gesetz über ergänzende Vorschriften zu Rechtsbehelfen in Umweltangelegenheiten nach der EG-Richtlinie 2003/35/EG.)
Według paragrafu 2 w tym prawie, organizacje ochrony środowiska, zarówno krajowe jak i międzynarodowe, mogą wnieść sprawę do sądu uzasadniając to faktem że zaskarżana decyzja urzędu jest niezgodna z prawem ochrony środowiska oraz ze decyzja sądu jest istotna i ważna. Oprócz tego kraje związkowe mają swoje prawa ochrony przyrody dające dodatkowe możliwości organizacjom ekologicznym.
Istnieje decyzja sądu Unii Europejskiej z roku 2011 w sprawie nazywanej Słowacki niedźwiedź (C-240/09) która dotyczy interpretacji artykułu 9.3 konwencji Århus. Sprawa dotyczyła chwilowego wyjęcia spod całkowitej ochrony niedźwiedzia brunatnego.
Sąd Unii Europejskiej stwierdził wtedy że interpretacja celów postawionych w artykule 9.3 konwencji Århus jest obowiązkiem sądów krajowych. Unia Europejska nie ma co prawda wspólnej polityki leśnej ale gospodarka leśna jest zależna od prawa UE na innych obszarach polityki, przede wszystkim dotyczącym ochrony środowiska.
Szwedzki raport rządowy stawia pytanie czy możliwy jest zakaz prawa zaskarżeń organizacji ochrony środowiska do sądów i odpowiedź brzmi – Nie.
W oparciu o ten raport zmienione zostały w roku 2019 pewne paragrafy w szwedzkim prawie leśnym.
https://www.skogsstyrelsen.se › …PDFWebbresultatSkogSvårdS lagStiftningen – Skogsstyrelsen
Sumując te swoje rozważania na temat odwołań i pamiętając o krajowych konfliktach na ten temat mogę powiedzieć:
- Szwedzki PUL, skogsbruksplan, nie jest dokumentem opartym o prawo leśne. Jest dokumentem dobrowolnym dla właściciela lasu i dokumentem pomocniczym w prowadzeniu gospodarki leśnej. Jest to dokument w założeniach treściowych identyczny dla lasów wszystkich rodzajów własności w Szwecji i opracowywany przez specjalistów w firmach prywatnych.
- Prawo zaskarżenia do sądu decyzji związanych z gospodarką leśną wynika w Szwecji z obowiązku przestrzegania konwencji Århus, paragraf 9.2 i 9.3. i dotyczy osób fizycznych, osób prawnych i organizacji ekologicznych. Podobnie jest w Niemczech, natomiast nie w Finlandii. Dużą role w dopasowaniu leśnej gospodarki w Szwecji do konwencji Århus odegrał precedens sądowy w sprawie Änok z roku 2014, sprawie opisywanej już w roku 2012 przez Macieja Zarembę w Mafii leśnej.
- Mafia leśna…Czytając dzisiaj jego zbiór szwedzkich reportaży z roku 2012 odnoszę wrażenie że Szwedzi, głównie urząd państwowy Skogsstyrelsen, wyciągnęli wnioski z krytyki i dopasowali się do niej w pewnym stopniu. W pewnym, należy podkrelić. Natomiast polskie Lasy Państwowe, przyjmujące gościnnie Macieja Zarembę w roku 2014 też wyciągnęły wnioski ale w stylu Diabeł czyta Biblię i dopasowały się do biblii szwedzkiej gospodarki leśnej, tej dawnej i krytykowanej właśnie przez Macieja Zarembę.
Zdjęcie: pixabay