Warunki opłacalności prac zrębowych dla firmy leśnej. Presja czasu.
Poniższy film opracował szwedzki instytut naukowy Skogforsk i warunki dotyczą oczywiście firmy szwedzkiej oraz jej pracowników ale myślę że mogą zainteresować polskich operatorów harwesterów czy forwarderów.
Kraven och besluten – Wymagania i decyzje.
Joakim i Staffan są operatorami swoich maszyn leśnych.
0,23 – Zanim Staffan (harwester) zetnie pierwsze drzewo musi przemyśleć:
- jakie drzewo lub drzewa powinien ściąć (moja uwaga – w Szwecji operatorzy pracują samodzielnie, nie ma służby terenowej wyznaczającej drzewa do ścinki, TC)
- jak stoją one na powierzchni
- w jakim kierunku będzie wywożone drewno
- jakie sortymenty będą pozyskiwane
- ile ich będzie
- gdzie będą one składane na powierzchni zrębowej
0,45 – Następnie musi ocenić:
- w jakiej kolejności będzie ścinał drzewa z uwagi na kolejność dostępu maszyny do nich
- równocześnie musi ocenić ryzyko zastopowania maszyny, ryzyko tworzone przez gałęzie i wierzchołki, które mogą zasłonić widoczność, ryzyko zawieszenia się ścinanych drzew na innych, ścinanych później.
1,08 – Zrąb końcowy, przedstawiony na filmie, ma stosunkowo proste warunki pracy. W innych przypadkach, zwłaszcza przy trzebieżach, decyzje są trudniejsze i liczniejsze.
1,20 – Joakim (forwarder) musi zadecydować jakimi drogami zrywkowymi będzie przewoził ładunki składające się z kilku sortymentów (moja uwaga – ma on w ręku i w komputerze forwardera mapy terenu leśnego ze zrębem i o powstawaniu takich map, zwłaszcza z punktu widzenia wilgotności terenu pisaliśmy w http://www.forest-monitor.com/pl/zrywka-drewna-w-lesie-a-woda-czesc-pierwsza/ , TC), gdzie będzie je gromadził przed załadunkiem, jak będzie je ładował, czy będzie od razu wywoził na skład czy gromadził na zrębie, a to z kolei zależy od długości sortymentów, ich wagi, stanu drogi zrywkowej i wielkości składu wywozonego. Podobne decyzje są na ogół kompletne.
Tidspressen – Presja czasu
2,10 – Staffan musi wycinać na tym zrębie 75 drzew na godzinę aby zarobić na opłacalność swojej maszyny, co oznacza średnio 48 sekund na jedno drzewo.
W tym czasie mieszczą się wszystkie momenty pracy harwestera, takie jak transport maszyny na powierzchnię, jej ustawienie na powierzchni, czas pracy wysięgnika z głowicą, ścinka, okrzesywanie, przeżynka czyli wybór odpowiednich sortymentów i ułożenie ich dla dalszego transportu przez forwarder.
3,10 – Niekiedy pojedyncze drzewo lub wiele drzew zabierają więcej czasu w pracy z uwagi na warunki i wymogi np. przyrodnicze. To oznacza że ścinka pozostałych drzew musi być szybsza, ale średnio nie powinna przekraczać 48 sekund na jedno drzewo.
3,40 – Joakim przewozi tutaj 27 m3 na godzinę i każdy ładunek zabiera 40 minut. W tym czasie gromadzi 360 m3 na zrębie i przystępuje dalej do załadunku, zajmującego mu 7 minut, aby przewieźć drewno na skład wywozowy.
4,05 – Ma tutaj 6 sortymentów, zgromadzonych wcześniej na zrębie i w ciągu 19,5 minuty przeprowadza załadunek na odcinku o długości 140m, z 23 miejsc i z 35 momentami pracy chwytakiem.
4,25 – Z zakończonym ładunkiem przejeżdża on w ciągu 5,5 minut na skład wywozowy i rozładunek zabiera 8 minut. Tutaj należy założyć że cztery ładunki na pięć zawierają co najmniej dwa sortymenty i mogą być składane na dwa lub trzy miejsca na składzie wywozowym.
4,50 – W tym planie czasowym ujmowane są również przerwy do 15 minut, planowe i nieplanowe.
To oznacza dla Joakima że każdy załadunek i rozładunek nie może zabierać więcej niż 36 minut efektywnej pracy a dla Staffana iż każde drzewo nie może zabierać więcej niż 41 sek. efektywnej pracy.
Praca powinna więc być szybka, efektywna i o wysokiej jakości.
5,27 – Förutsättningarna är avgörande – Uwarunkowania są decydujące.
Szwedzka gospodarka leśna, chcąc konkurować z innymi, musi mieć dobrze zorganizowane i doświadczone zespoły ścinkowo- zrywkowe. Jest to bardzo ważne. Warunki pracy dla nich muszą być dobre i sprzyjające jak i dobrze płatne, co w sumie przyczynia się też do dobrej ekonomicznej opłacalności właścicieli maszyn leśnych.
Tyle filmu.
Sposób podawania danych cyfrowych w tym filmie przez naukowców ze Skogforsk jest nie zawsze czytelny i jasny, niestety, ale starałem się przetłumaczyć je w miarę logicznie.
Tym co uderza mnie jest element presji czasu w zasadzie nie różniący się od pracy na taśmie w fabryce Forda w latach 20-tych poprzedniego wieku. Wtedy ośmieszył taśmę Charlie Chaplin.
Czy z podobną presją pracują szwedzcy operatorzy w rzeczywistości terenowej, zwłaszcza z daleka od trzymających stopery w ręku naukowców ze Skogforsk?
Jeden z komentatorów pod wideo mówi: Nie wierz w taką super dokładność. Wiadomo że trzeba ściąć i wywieźć jak najwięcej, aby zarobić, ale mając praktykę jakoś to idzie. Praca jest oczywiście zaawansowana, z presją czasową ale nie do tego stopnia co ten film chce pokazać.
Czasami wydaje mi się że te filmy Skogforsk, pokazujące postęp techniczny szwedzkiej gospodarki leśnej zasługują na pojawienie się nowego Charlie Chaplina.
Film wywołał też komentarze na szwedzkiej stronie FB dla przyrodników, nieco innego typu niż te spotykane na polskich stronach. Dyskusja rozwinęła się w kierunku opłacalności cięć bezzrębowych (moja uwaga – opisywanych przez nas np. w http://www.forest-monitor.com/pl/hyggesfritt-skogsbruk-czyli-szwedzka-gospodarka-bezzrebowa-czym-ona-jest-w-praktyce/, TC) i była dosyć gorąca, ze zdaniem za i przeciw, zwłaszcza przy założeniu iż koszty zakupu i akumulacji maszyn leśnych są w Szwecji dosyć wysokie oraz wymagają dla ich zrealizowania dużej masy surowca. Tutaj padły argumenty o jakości surowca, która jest zdecydowanie większa na dole, jak to Szwedzi mówią o Europie kontynentalnej, a której brakuje już w Szwecji i która pozwoliłaby na lepszą opłacalność ekonomiczną przy stosowaniu dzisiejszych maszyn leśnych. Plus dla polskiego leśnika za jakość surowca.
Bardzo interesująca była dalsza dyskusja na tej stronie, wywołana wpisem i pytaniem operatora harwestera, prawdopodobnie zdenerwowanego poprzednią dyskusją: Ilu ludzi na tej stronie zna uwarunkowania mojej pracy?
Opiszę ją oddzielnie, bo warta jest porównań z leśnymi dyskusjami polskich przyrodników, w których operatorzy maszyn leśnych są najzupełniej anonimowi a jeżeli już występują to jako operatorzy maszyn wymyślonych przez diabła i niszczących las oraz przyrodę.
Zdjęcie: skogen