Zgodnie z obietnicą publikujemy dzisiaj wymagania wobec operacji leśnych zgodne z norweskim standardem leśnym PEFC. Zapraszam!

Wezwanie Lasów Państwowych do stosowania rozsądnego pozyskania drewna

Praca i bezpieczeństwo

Prace leśne prowadzone są zgodnie z publicznymi przepisami dotyczącymi ochrony zdrowia, środowiska i bezpieczeństwa oraz zgodnie z zawartymi umowami i postanowieniami taryfowymi dotyczącymi płacy i warunków pracy w Norwegii.

Planowanie operacyjne

Każde miejsce pozyskiwania drewna musi zostać opisane i zmapowane przez kierownika prac leśnych, a opis musi zostać udostępniony wykonawcy przed rozpoczęciem operacji. Czynności należy wykonywać zgodnie z tym opisem. Wszelkie odstępstwa od tego opisu należy wyjaśnić kierownikowi.

Ścinka drzew

Świerk jest wycinany metodą selektywną lub zrębową, w zależności od lokalnych warunków.

Bór sosnowy wycina się metodą ścinki drzewostanu nasiennego, pozostawiając przeciętnie 5 drzew nasiennych na dekar[1] (50 drzew na ha).

W lasach górskich należy położyć nacisk na promowanie i utrzymanie cech starodrzewiu.

W bogatych lasach liściastych należy stosować formy pozyskania selektywnego.

Wybrana metoda pozyskiwania drewna dla każdego miejsca jest opisana w planie operacyjnym.

Odpady pozrębowe należy usuwać ze strumieni, rzek, jezior, ścieżek i tras narciarskich bezpośrednio po zakończeniu wycinki. W trakcie wycinki ścieżki i trasy narciarskie należy jak najszybciej oczyścić, aby uniknąć niepotrzebnych utrudnień w publicznym dostępie.

Odpady i zanieczyszczenia

Po zakończeniu prac należy usunąć wszystkie rodzaje odpadów z prac leśnych.

Jeśli wystąpią wycieki oleju, należy je natychmiast zatrzymać. Należy zapewnić odpowiednią konserwację i czyszczenie przeprowadzane na wszystkich jednostkach mechanicznych. Większe wycieki należy zgłaszać komendantowi straży pożarnej w gminie.

Paliwo musi być zabezpieczone, aby zapobiec wypadkom i być przechowywane w zatwierdzonych, zamykanych zbiornikach. Paliwo może być tylko przechowywane w zalecanej minimalnej odległości 50 metrów od najbliższego źródła wody pitnej.

Drzewa biocenotyczne[2] (retencyjne) i martwe drzewa

Stojące martwe drzewa liściaste, duże martwe sosny, naturalne wysokie pnie wszystkich gatunków drzew i zwalone martwe drewno (niskie) starsze niż pięć lat należy generalnie zachować podczas ścinki.

Podczas dokonywania zrębu zupełnego, wycinki drzew nasiennych i wycinki za pomocą rębni gniazdowych, należy pozostawić co najmniej 10 drzew odpornych na wiatrołomy na hektar, najlepiej w grupach. Wymóg dotyczący 10 drzew retencyjnych na hektar ma zastosowanie jako średnia dla określonego obszaru operacyjnego.

>> CZYTAJCIE RÓWNIEŻ: O martwym spojrzeniu w przyszłość polskiego leśnictwa

• Drzewa biocenotyczne wybiera się przede wszystkim z najstarszych drzew na terenie prowadzonych czynności operacyjnych.
• Wśród drzew biocenotycznych muszą być reprezentowane zarówno dominujące gatunki drzew, jak i wszystkie rzadkie / niepospolite gatunki drzew.
• Jeśli istnieje ryzyko wiatrołomu, drzewa świerkowe i osiki mogą być wycinane w taki sposób aby zostawić „wysoki pieniek” (drzewa ścięte powyżej 3 metrów).
• Minimalny rozmiar drzew biocenotycznych to 25 cm średnicy przy pierśnicy, gdy występują samotne drzewa i 20 cm średnicy przy pierśnicy, gdy drzewa retencyjne są pozostawione w grupach.
• Lokalizację drzew biocenotycznych należy zmapować cyfrowo lub na mapie papierowej załączonej do formularza planowania operacyjnego i zgłosić kierownikowi.

Zrywka

W przypadku transportu terenowego (zrywki) należy położyć nacisk na unikanie uszkodzeń terenu , które jest nieestetyczne i utrudnia ruch, a także które może powodować spływ wody i erozję. Gdy przekraczając rzeki i strumienie maszynami leśnymi, należy położyć nacisk na unikanie pozostawiania śladów, które mogłyby prowadzić do erozji w rzece / strumieniu.

Na popularnych terenach rekreacyjnych na świeżym powietrzu, środki zaradcze lub wstrzymanie prac operacyjnych musi zostać ocenione na wypadek wystąpienia znacznych uszkodzeń terenu.

Transport terenowy nie może odbywać się na obszarach wyznaczonych jako siedliska kluczowe.

Koleiny powodujące spływanie wody i erozję gleby, uszkodzenia ścieżek i szlaków powodowane przez pojazdy i inne znaczące uszkodzenia muszą być naprawione, gdy tylko warunki wilgoci to umożliwią po zaprzestaniu korzystania z trasy zrywkowej. Wszelkie takie potrzeby należy zgłaszać w formularzu planowania operacyjnego do kierownika.

Kluczowe siedliska

Wszystkie kluczowe siedliska w obszarze roboczym są zaznaczone w terenie i na mapie dołączonej do formularza planowania operacyjnego. Zabrania się wykonywania jakichkolwiek prac leśnych w granicach siedliska kluczowego, chyba że zostaną wprowadzone specjalne przepisy.

W przypadku występowania zagrożonych gatunków z czerwonej listy lub innych szczególnych wartości przyrodniczych należy je zaznaczyć w terenie i na mapie zgodnie z planem operacyjnym. Takie obszary muszą pozostać nietknięte.

Uwzględnienie ptaków drapieżnych i sów

Miejsca lęgowe sów i ptaków szponiastych wymagają specjalnej uwagi i na takich miejscach nie prowadzi się zrębów zupełnych lub wycinki drzew nasiennych.

>> Fakt w Norwegii nie ma bocianów

W przypadku wystąpienia takich miejsc lęgowych lokalizacja oraz strefa, która ma pozostać nietknięta, zostaną zaznaczone w planie operacyjnym i załączonej mapie.

Jeżeli operator lasu w trakcie swojej pracy zidentyfikuje miejsce lęgowe ptaka drapieżnego lub większej sowy, należy jak najszybciej poinformować o tym kierownika.

Uwzględnienie powierzchni (tokowisk) z głuszcem

Wszelkie prace związane z wycinką w pobliżu tokowisk głuszca należy wykonywać zgodnie z wymaganiami podanymi przez biologa leśnego. Takie wymagania zostaną w razie potrzeby podane w formularzu planowania operacyjnego.

Ochrona wody

Należy zachować lub zagospodarować pas roślinności wokół jezior, rzek i strumieni, które prawdopodobnie nie wyschną. Ważne jest, aby stworzyć solidne, wielowarstwowe strefy buforowe na jeziorach, wzdłuż rzek i strumienie o szerokości większej niż dwa metry. Szerokość strefy buforowej powinna wynosić 10 – 15 m.

Wzdłuż strumieni o szerokości mniejszej niż dwa metry należy zachować krzaki i małe drzewa, aby zapewnić pas roślinności.

Jeśli uważa się, że las w strefie buforowej nie ustabilizuje się, należy skontaktować się z kierownikiem.

Mokradła i las bagienny

W miarę możliwości ze względu na stabilność i odmłodzenie obecnych gatunków drzew, wycinki selektywne (rębnia przerębowa) muszą być stosowane w lasach bagiennych i podmokłych większych niż 2 dekary (20 arów) oraz w strefie przejściowej do twardego podłoża.

Podczas prac zrębowych konieczne jest zachowanie lub rozbudowa wielowarstwowej strefy buforowej wzdłuż terenów podmokłych. Szerokość strefy buforowej powinna wynosić 10 – 15 m.

Zabytki kultury i środowiska kulturowe

Wszystkie zabytki kultury sprzed 1537 r. i wszystkie zabytki kultury Samów, których wiek przekracza 100 lat, są automatycznie chronione (patrz ustawa o dziedzictwie kulturowym). Należy również wziąć pod uwagę inne rozpoznane i cenne zabytki kultury.

>>CZYTAJCIE RÓWNIEŻ: Gospodarka leśna a Saamowie z ich hodowlą reniferów.

Drzewa można normalnie wycinać w pobliżu pomników kultury. Największe ryzyko zniszczenia zabytków kultury występuje podczas wjeżdżania w teren forwarderami / dużymi ciągnikami leśnymi. Takie pojazdy nie powinny być kierowane w promieniu 5 metrów od rozpoznanych zabytków kultury.

Każde wystąpienie zabytków kultury jest opisane w formularzu planowania operacyjnego i załączonej mapie, a także zaznaczone w terenie.

Podsumowanie

Nigdy nie twierdziłem, że gospodarka leśna w Norwegii jest lepsza niż w Polsce, Szwecji czy innym kraju. Jest po prostu inna. I takie zdanie często podkreślaliśmy na naszym blogu zwracając uwagę na różnice w ukształtowaniu terenu, klimacie, warunkach gospodarczych, przyrodniczych itd. Takie zasady oczywiście występują w zbliżonej formie w Polsce, gdzie również występuje certyfikat PEFC.

Zastanawia mnie tylko jak w takim razie pojawiają się zdjęcia z Bieszczad czy Karpat, które pokazują drogi leśne i szlaki zrywkowe niczym okopy wojenne. Od razu przychodzi mi do głowy pytanie: Czy można było uniknąć takiego zniszczenia drogi, szlaku? Jeżeli tak, to dlaczego tego nie zrobiono? Myślę, że to właściwe pytanie do Lasów Państwowych.

>>CZYTAJCIE RÓWNIEŻ: Drogi leśne w Szwecji i w Polsce, porównania i dylematy.

>>CZYTAJCIE RÓWNIEŻ: Polskie drogi leśne.

Innymi słowy chciałbym poznać wytłumaczenie gdzie wtedy był ten “nacisk na unikanie uszkodzeń terenu , które jest nieestetyczne i utrudnia ruch, a także które może powodować spływ wody i erozję”? 

Oczywiście nie możemy tutaj generalizować, gdyż za pewne w wielu leśnictwach w Polsce miejscowi leśniczowie i podleśniczowie dbają o drogi leśne oraz o przyrodę. Tak jak już nie raz to powiedziałem, najlepszymi pracownikami Lasów Państwowych są ludzie z terenu, gdyż to oni odpowiadają za gospodarkę surowcem drzewnym i to od nich zależy jak las będzie wyglądał przed, jak i po pozyskaniu i zrywce drewna.

Niestety, ale nie mogę tego samego powiedzieć o obecnych decydentach w Lasach Państwowych, którzy jak wynika z moich obserwacji od pójścia w teren i sprawdzenia dróg leśnych wolą iść w drogę różańcową… 

>>CZYTAJCIE RÓWNIEŻ: Czy w Lasach Państwowych pracują dobrzy menadżerowie?

[1] Dekar w Norwegii odpowiada 10 arom. Innymi słowy, dekar to 1000 m2, lub inaczej 31,62 m x 31,62 m i na takiej powierzchni powinno pozostawić się 5 drzew.

[2] https://pl.wikipedia.org/wiki/Drzewo_biocenotyczne

Zdjęcie tytułowe:  Drogi w lesie mogą wyglądać różnie po zrywce i transporcie. Oby wyglądały jak na rysunku po lewej. 

Zdjęcie po lewej: Rafał Chudy, po prawej: z artykułu Cambi i inni (2015) “Wpływ ciężkiego transportu na gleby leśne: przegląd“. Swoją drogą jest to bardzo ciekawy artykuł w którym autorzy stwierdzają:

• Ciężkie pojazdy używane do wyrębu mają wpływ na właściwości fizyczne gleb leśnych.
• Zagęszczenie (kompresja) gleby i robienie kolein to najczęstsze skutki ruchu drogowego.
• Zagęszczenie gleby ogranicza dopływ tlenu i wody do roślin i mikroorganizmów glebowych.
• Wydajność i regeneracja lasów mogą być poważnie ograniczone na zagęszczonych glebach.
• Zwiększony odpływ i erozja są częstymi konsekwencjami zagęszczania gleby i robienia kolein.

Także podsumowując, robiąc z dróg i lasów okopy, nie pomagamy ani drzewom, ani lasom, a już na pewno nie wizerunkowi Lasów Państwowych, ani tym bardziej innych firm, która zajmuje się leśnym wykonastwem czy nadzorem tego rodzaju prac.